Bước chân đầu tiên khi bạn tiếp cận một ngôn ngữ mới đó chính là thông qua từ vựng. Không giống như các ngôn ngữ sử dụng hệ thống kí tự La Tinh, chỉ có tầm chưa tới 30 chữ cái, đối với những loại chữ dạng tượng hình như tiếng Trung, tiếng Nhật… việc học từ vựng trở nên khó khăn gấp bội lần.
Tuy nhiên, khó không có nghĩa là không có cách, với 8 bí quyết học từ vựng tiếng Trung của chuyên gia ngôn ngữ Hán dưới đây, đã có rất nhiều người học áp dụng và thực sự ghi nhớ được lượng từ vựng khá lớn. Nếu bạn còn chưa tìm ra con đường học từ vựng cho mình, hãy tham khảo 8 ý tưởng hay ho dưới đây.
8 Phương Pháp Ghi Nhớ Từ Hán Ngữ Hiệu Quả Nhất Khi Bắt Đầu Học Tiếng Trung
1. Tận dụng Hệ thống lặp lại ngắt quãng
Bộ não ghi nhớ thông tin tốt hơn khi chúng ta ôn lại ngay trước lúc chuẩn bị quên. Hệ thống lặp lại ngắt quãng (Spaced Repetition System – SRS) hoạt động dựa trên nguyên tắc này. Nó giúp bạn ưu tiên ôn tập những từ khó nhớ và giảm tần suất ôn những từ đã thuộc.
Cách thực hiện:
- Sử dụng ứng dụng: Tìm các ứng dụng flashcard điện tử có tích hợp SRS. Một số lựa chọn phổ biến hỗ trợ học tiếng Trung bao gồm Anki (linh hoạt, tùy chỉnh cao) hoặc tính năng flashcards trong các app như Pleco. Các ứng dụng này tự động sắp xếp lịch ôn tập cho bạn.
- Tạo flashcards thủ công: Nếu thích cách truyền thống, bạn tự tạo flashcards giấy. Mặt trước ghi chữ Hán, mặt sau ghi Pinyin, nghĩa và câu ví dụ. Chia chúng thành các hộp dựa trên mức độ ghi nhớ (ví dụ: Hộp 1: Mới/Khó, Hộp 2: Tạm nhớ, Hộp 3: Đã nhớ). Ôn Hộp 1 hàng ngày, Hộp 2 vài ngày một lần, Hộp 3 hàng tuần hoặc lâu hơn.
Nguyên tắc: Khi ôn một từ, nếu bạn nhớ đúng, chuyển nó lên hộp/mức độ tiếp theo (ôn ít thường xuyên hơn). Nếu quên, chuyển nó về hộp/mức độ đầu tiên (ôn thường xuyên hơn).
Điều quan trọng là duy trì việc ôn tập đều đặn theo lịch trình của SRS. Chỉ cần vài phút mỗi ngày cũng tạo ra sự khác biệt lớn trong việc ghi nhớ từ Hán ngữ.
2 Học từ vựng tiếng Trung theo ngữ cảnh
Ghi nhớ từ đơn lẻ rất khó. Bộ não dễ tiếp thu hơn khi từ ngữ được đặt trong một câu chuyện hay tình huống cụ thể. Học từ vựng theo ngữ cảnh giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về cách dùng từ, sắc thái nghĩa và cấu trúc câu.
Cách thực hiện:
- Đọc tài liệu đơn giản: Bắt đầu với truyện tranh, bài đọc ngắn, hoặc tài liệu học tiếng Trung dành cho người mới bắt đầu học tiếng Trung. Chú ý các từ mới xuất hiện. Đừng chỉ tra nghĩa, hãy xem cách chúng được sử dụng trong câu.
- Ghi chép cả câu: Khi gặp từ mới, thay vì chỉ ghi từ đó và nghĩa, hãy viết lại cả câu chứa từ đó. Điều này giúp bạn nhớ cách dùng từ trong thực tế. Ví dụ, thay vì chỉ ghi “喜欢 (xǐhuān) – thích”, hãy ghi “我喜欢喝茶 (Wǒ xǐhuān hē chá) – Tôi thích uống trà”.
- Sử dụng Sách đọc theo trình độ: Tìm những cuốn sách được viết với lượng từ vựng tiếng Trung cơ bản và cấu trúc câu phù hợp với trình độ của bạn (ví dụ: tương ứng HSK 1, 2).
- Nghe và xem: Nghe các đoạn hội thoại, podcast hoặc xem phim/chương trình có phụ đề tiếng Trung. Cố gắng nhận diện các từ đã học và đoán nghĩa các từ mới dựa vào tình huống. Việc này cải thiện kỹ năng nghe và ghi nhớ từ Hán ngữ một cách tự nhiên.
3. Áp dụng kỹ thuật liên tưởng
Kỹ thuật liên tưởng là cách tạo ra mối liên kết mạnh mẽ giữa thông tin mới (từ cần học) và thông tin bạn đã biết hoặc một hình ảnh sống động. Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi học chữ Hán.
Cách thực hiện:
- Phân tích chữ Hán: Chia chữ Hán thành các thành phần nhỏ hơn (bộ thủ – bộ thủ). Hiểu ý nghĩa của các bộ thủ cấu thành nên chữ giúp việc ghi nhớ dễ dàng hơn. Ví dụ: Chữ 安 (ān – an bình) gồm bộ miên 宀 (mái nhà) và bộ nữ 女 (phụ nữ) -> người phụ nữ ở trong nhà thì an toàn, an bình. Hãy tự tạo câu chuyện liên kết các bộ thủ.
- Liên kết âm thanh: Tìm những từ trong tiếng Việt hoặc tiếng Anh có cách phát âm gần giống với từ tiếng Trung cần học. Tạo một câu chuyện hoặc hình ảnh kết nối âm thanh đó với nghĩa của từ. Ví dụ: Từ “马 (mǎ) – ngựa”, bạn có thể liên tưởng “con ngựa má hồng”.
- Tạo hình ảnh sống động: Kết hợp cả hình dạng chữ, âm thanh và ý nghĩa để tạo ra một hình ảnh càng kỳ lạ, hài hước hoặc ấn tượng càng tốt trong tâm trí. Não bộ dễ nhớ những điều khác thường.
- Chia sẻ: Thảo luận các mẹo liên tưởng của bạn với bạn bè cùng học tiếng Trung. Việc này giúp củng cố trí nhớ và học hỏi thêm các ý tưởng sáng tạo.
4 Ưu tiên học các từ vựng cốt lõi
Không phải tất cả các từ đều có tần suất sử dụng như nhau. Tập trung vào nhóm từ vựng tiếng Trung cơ bản và thông dụng nhất sẽ giúp bạn nhanh chóng xây dựng nền tảng để tiếng Trung giao tiếp đơn giản.
Nguyên tắc 80/20 thường đúng ở đây: 20% từ vựng cốt lõi có thể giúp bạn hiểu 80% nội dung giao tiếp thông thường.
Cách thực hiện:
- Sử dụng danh sách tần suất: Tìm các danh sách từ vựng được sắp xếp theo tần suất xuất hiện, ví dụ như danh sách từ vựng HSK. Bắt đầu với cấp độ từ vựng HSK 1 và HSK 2. Nắm vững nhóm từ này trước khi chuyển sang các cấp độ cao hơn.
- Xác định mục tiêu cá nhân: Bạn học tiếng Trung để làm gì? Du lịch? Giao tiếp cơ bản? Công việc? Tập trung vào nhóm từ vựng liên quan trực tiếp đến mục tiêu của bạn.
- Học theo chủ đề: Nhóm các từ vựng theo chủ đề thường gặp (chào hỏi, gia đình, ăn uống, mua sắm…). Điều này giúp liên kết các từ một cách logic và dễ nhớ hơn.
5 Liên hệ các cặp từ liên quan
Tiếng Trung có nhiều từ được tạo thành bằng cách ghép các ký tự. Học từ theo cặp từ liên quan hoặc nhóm có ý nghĩa/ký tự chung giúp bạn thấy được mối liên hệ, hiểu cấu tạo từ tiếng Trung và mở rộng vốn từ nhanh chóng hơn. Đây là một cách học tiếng Trung hiệu quả.
Cách thực hiện:
- Học từ trái nghĩa : Khi học một từ, hãy chủ động tìm và học luôn từ trái nghĩa của nó. Ví dụ: học 开 (kāi – mở) thì học luôn 关 (guān – đóng); học 大 (dà – to) thì học 小 (xiǎo – nhỏ); học 好 (hǎo – tốt) thì học 坏 (huài – xấu). Việc học theo cặp đối lập từ trái nghĩa tiếng Trung này giúp khắc sâu ý nghĩa của cả hai.
- Học từ đồng nghĩa: Tìm các từ đồng nghĩa tiếng Trung hoặc gần nghĩa và cố gắng phân biệt sắc thái của chúng. Ví dụ: 喜欢 (xǐhuān – thích) và 爱 (ài – yêu); 看 (kàn – nhìn, xem, đọc) và 见 (jiàn – thấy, gặp); 漂亮 (piàoliang – xinh đẹp), 好看 (hǎokàn – ưa nhìn, đẹp), và 美丽 (měilì – mỹ lệ, đẹp đẽ).
- Học từ có cùng thành tố: Khi học một ký tự (chữ Hán), hãy tìm hiểu các từ phổ biến khác cũng chứa ký tự đó. Ví dụ: khi học 学 (xué – học), hãy tìm hiểu thêm 学生 (xuéshēng – học sinh), 学校 (xuéxiào – trường học), 大学 (dàxué – đại học), 同学 (tóngxué – bạn học). Khi học 电 (diàn – điện), học thêm 电话 (diànhuà – điện thoại), 电脑 (diànnǎo – máy tính), 电视 (diànshì – ti vi), 电影 (diànyǐng – phim điện ảnh).
- Nhóm theo chủ đề liên kết: Ngoài việc nhóm từ theo chủ đề lớn (hoa quả, màu sắc), hãy tìm các mối liên hệ nhỏ hơn bên trong nhóm đó.
Tham khảo: Top 5 từ điển trung việt thông dụng
6 Luyện viết chữ Hán thường xuyên
Hành động luyện viết chữ Hán không chỉ giúp bạn ghi nhớ mặt chữ mà còn củng cố kết nối giữa hình ảnh trực quan và vận động cơ bắp. Việc này đặc biệt quan trọng đối với một ngôn ngữ tượng hình như tiếng Trung.
Cách thực hiện:
- Dùng vở ô ly: Sử dụng vở kẻ ô vuông dành riêng cho việc tập viết chữ Hán. Các ô này giúp bạn căn chỉnh kích thước và tỉ lệ các bộ phận của chữ.
- Chú trọng thứ tự nét bút: Học và tuân thủ đúng thứ tự nét bút. Viết đúng thứ tự không chỉ giúp chữ đẹp hơn mà còn giúp não bộ ghi nhớ cấu trúc chữ một cách hệ thống. Có nhiều ứng dụng và website hướng dẫn thứ tự nét bút cho từng chữ.
- Viết và đọc thành tiếng: Khi viết một chữ, hãy đồng thời đọc to phiên âm và nghĩa của nó. Sự kết hợp đa giác quan này tăng cường khả năng ghi nhớ từ vựng tiếng Trung.
- Lặp lại có chủ đích: Viết lặp đi lặp lại những chữ bạn hay quên. Tuy nhiên, hãy viết một cách có ý thức, tập trung vào cấu trúc và ý nghĩa, thay vì viết máy móc.
7 Tạo môi trường “tắm ngôn ngữ” và áp dụng thực tế
Tiếp xúc với tiếng Trung càng nhiều càng tốt. Hãy biến việc học thành một phần tự nhiên trong cuộc sống hàng ngày. Áp dụng thực tế những gì đã học là cách tốt nhất để biến kiến thức thành kỹ năng.
Cách thực hiện:
- Dán nhãn đồ vật: Viết tên tiếng Trung của các đồ vật quen thuộc trong nhà (bàn, ghế, cửa sổ…) lên giấy nhớ và dán vào chúng. Bạn sẽ vô tình nhìn thấy và ôn lại chúng mỗi ngày.
- Thay đổi ngôn ngữ thiết bị: Chuyển ngôn ngữ điện thoại, máy tính hoặc tài khoản mạng xã hội sang tiếng Trung. Bạn sẽ buộc phải học các từ vựng tiếng Trung cơ bản liên quan đến công nghệ.
- Suy nghĩ bằng tiếng Trung: Cố gắng dùng những từ và cấu trúc câu đơn giản đã học để suy nghĩ về những việc bạn đang làm hoặc dự định làm.
- Tìm bạn học tiếng Trung: Tham gia câu lạc bộ, nhóm học online hoặc tìm bạn trao đổi ngôn ngữ. Thực hành tiếng Trung giao tiếp với người thật giúp bạn nhớ từ và phản xạ nhanh hơn. Học tiếng Trung mỗi ngày, dù chỉ một chút, cũng hiệu quả hơn học dồn.
8 Trò chơi hóa việc học
Biến quá trình học từ vựng tiếng Trung thành một trò chơi có thể tăng động lực và giảm cảm giác nhàm chán. Yếu tố cạnh tranh, phần thưởng và thử thách giúp bạn duy trì hứng thú lâu dài.
Cách thực hiện:
- Sử dụng ứng dụng học tiếng Trung gamified: Nhiều ứng dụng học tiếng Trung như Duolingo, Memrise, HelloChinese… tích hợp các yếu tố trò chơi (điểm số, bảng xếp hạng, phần thưởng ảo). Hãy tận dụng chúng.
- Đặt mục tiêu và tự thưởng: Đặt mục tiêu cụ thể (ví dụ: học 20 từ mới trong tuần) và tự thưởng cho mình khi đạt được.
- Thách đấu bạn bè: Nếu có bạn bè cùng học tiếng Trung, hãy tạo ra các thử thách nhỏ về từ vựng và thi đua với nhau.
- Chơi game từ vựng: Tìm các trò chơi ô chữ, nối từ, đoán chữ bằng tiếng Trung online hoặc trên ứng dụng. Học mà chơi giúp việc ghi nhớ từ vựng trở nên nhẹ nhàng hơn.
Kết hợp các phương pháp trên và luyện tập đều đặn là chìa khóa để ghi nhớ từ Hán ngữ hiệu quả. Hãy thử nghiệm xem phương pháp nào phù hợp nhất với phong cách học của bạn và kiên trì thực hiện.
Trên đây là cách thức học từ vựng tiếng Trung do các giáo viên của Mychinese chia sẻ, hi vọng từ vựng tiếng Trung không còn là vấn đề gì quá gây ám ảnh với chúng ta đúng không?
Miễn là chúng ta có cách học hiệu quả, dành thời gian hợp lý và luôn kiên trì với ngôn ngữ này, chắc chắn bạn sẽ chinh phục được một trong những ngôn ngữ khó học nhất thế giới.
